خروس

منبع : وبلاگ دامپزشکی به زبان آدمیزاد
آشنایی با روش‌های واکسیناسیون طیور

روش قطره چشمی (Eye drop ):

این روش برای واکسن های زنده مانند نیوکاسل، برونشیت و لارنگوتراکییت کاربرد دارد. در این روش هر 1000 دز واکسن را در 28-22 میلی لیتر آب مقطر حل کرده و سپس یک قطره در چشم حیوان می چکانند. بهترین راه برای تست قطره چکان و میزان آب مورد نیاز برای رقیق کردن، چکاندن 1000 قطره آب و سپس اندازه گیری آب جمع شده می باشد که میزان آب مورد نیاز برای رقیق کردن 1000 دز واکسن را روشن می سازد.

روش تزریقی (injection ):

این روش برای واکسن های کشته و روغنی و بعضی از واکسن های زنده مانند مارک و رﺋوویروس بکار می رود. این روش بصورت تزریق داخل عضلانی( سینه و ران) و یا زیر جلدی ( گردنی) صورت می گیرد. معمولا" این واکسن ها در بطری های 500 یا 1000 دزی در دسترس هستند که با استفاده از سرنگ های خودکار قابل تنظیم می توان جمعیت زیادی از پرندگان را در مدت زمان مشخص واکسینه کرد و ایمنی طولانی مدت ایجاد کرد. در این روش واکسیناسیون از سرسوزن های 18 یا 19 استفاده می گردد و بعد از تزریق به هر 500 تا 1000 قطعه پرنده، سرسوزن باید عوض شود. طول سوزن بسته به جثه پرنده بین 6 تا 12 میلی متر می باشد.

روش تلقیح در نسوج بال ( wingweb ):

این روش برای تلقیح واکسن آبله بکار می رود ولی می توان برای واکسن های آنسفالومیلیت، پاستورلوز و ..... نیز استفاده کرد. سوزن ها دارای دو تیغه می باشند که بر روی هر یک از تیغه ها یک شیار وجود دارد و باعث می شود که واکسن در دو نقطه تلقیح شود. برای رقیق کردن آن از آب به میزان 11 میلی لیتر و گلیسرین به میزان 1 میلی لیتر برای هر 1000 دز واکسن استفاده می شود.

سوزن مربوطه باید به اندازه کافی در محلول واکسن فرو رود تا شیارهای آن کاملا" از محلول پر شود.

روش آشامیدنی ( oral ):

اقتصادی ترین، ساده ترین ( با حداقل استرس ) و آسان ترین روش( از نظر امکانات و تجهیزات و نیروی کار مورد نیاز ) می باشد. برای واکسن های زنده مثل گامبورو، آنسفالومیلیت که بافت هدف ویروس دستگاه گوارش است روش کاملا" مناسبی است.

در این روش احتمال خطا بالا بوده و تعداد پرندگان واکسن نخورده می تواند زیاد باشد.

نکاتی که در این روش باید مورد توجه قرار گیرد:

1- بسته به شرایط آب و هوایی و سن طیور، آب را به مدت یک تا دو ساعت قطع می کنند.

2- آب مورد استفاده برای واکسیناسیون نباید حاوی مواد دارویی، کلر و سایر مواد ضدعفونی کننده باشد.

3- آب مورد استفاده برای هر 1000 دز واکسن بسته به سن پرنده و شرایط آب و هوایی از 15 تا 50 لیتر ممکن است متغیر باشد، هدف رسیدن تمام پرندگان به دز مناسبی از واکسن بر اساس آب مصرفی است.

4- برای حفاظت از ویروس های واکسن و رفع بقایای احتمالی مواد پاک کننده و یون های فلزات سنگین، میزان 1 تا 3 درصد شیر خشک نیم ساعت قبل از حل کردن واکسن در آب اضافه می شود.

5- شستن مسیر لوله های آبخوری، زنگوله های آبخوری و..... بسیار ضروری است و فیلتر فشار شکن در سیستم نیپل از مدار خارج می شود.

6- محلول واکسن باید در فاصله زمانی مناسب مصرف شود که بستگی به نوع واکسن دارد.( بین یک تا دو ساعت در واکسن نیوکاسل و حداکثر 4 ساعت در گامبورو )

روش اسپری:

این روش در واکسن های زنده در جوجه های به سن یک یا چند روزه و پرندگان مسن تر استفاده می شود.

نکاتی که در این روش باید مورد توجه قرار گیرد:

1- بهتر است در فصول گرم اسپری در ساعت اول صبح و یا شب که هوا خنک تر است انجام شود.

2- توصیه می شود که مخزن واکسن دستگاه اسپری را از جنس پلاستیک انتخاب نماﺋید.

3- تجهیزات بکار رفته در عملیات اسپری و آماده سازی محلول واکسن باید اختصاصی باشند و نباید برای انجام فعالیت های دیگر از آنها استفاده شود.

4- در هنگام اسپری سیستم های هواده مثل هیترها و هواکش ها خاموش، پنجره ها بسته و نور سالن به حداقل می رسد.

5- مقدار آب مورد نیاز برای هر 1000 دز واکسن به نوع و سن گله و دستگاه اسپری بستگی دارد. بطور کلی برای هر 1000 جوجه یکروزه 300 الی 500 میلی لیتر آب در نظر می گیرند. در مرغ های مسن آب مصرفی به 500 میلی لیتر می رسد.

6- ذرات پراکنده شده در واکسن باید بین 80 تا 180 میکرون قطر داشته باشند. قطرات درشت تر سنگین شده و سقوط می کنند و قطرات ریزتر تبخیر خواهند شد.

7- از روش اسپری برای تجویز واکسن ها بخصوص برونشیت H120 در داخل کارتن جوجه در سن یکروزگی استفاده می شود. انتقال واکسن در داخل کارتن به خاطر نزدیکی جوجه ها با تماس فیزیکی بهتر انجام می شود. اسپری از ارتفاع 30-20 سانتیمتری انجام شده و جوجه ها 15-10 دقیقه بعد از واکسیناسیون در داخل کارتن می مانند.

8- رطوبت توصیه شده در زمان اسپری %75 می باشد. پایین بودن رطوبت نسبی در سالن می تواند سبب کاهش اندازه ذرات شده و فعالیت تبخیر ذرات را تشدید نماید.

9- غبار حاصل از انجام عملیات اسپری باید به طور یکنواخت در سالن پخش شود.

روش In Ova:

در این روش واکسن در زمان انتقال تخم مرغ از ستر به هچر ( 18 روزگی) توسط دستگاه مخصوص به داخل کوریوآلانتوﺋیک تزریق می شود. این روش تاکنون برای واکسن های مارک، نیوکاسل و گامبورو در جهان به ثبت رسیده است.

روش های معمول واکسیناسیون طیور:

1 – روش آشامیدنی water Drinking
2 – روش قطره چشمی drop Eye.
3 – روش اسپری یا روش آئروسل Spray or aerosole
4 – روش تزریق زیر جلد یا داخل عضلانی Injection intra muscular subcutaneous
5 – تلقیح در نسوج بال web Wing

1-روش آشامیدنی
water Drinking
روش فوق باید عینا بر طبق دستورالعمل مؤسسه سازنده واکسن صورت پذیرد با توجه به دستورالعمل ها و اعمال کلیه شرایطی که باید در این طریقه مایه کوبی در نظر گرفت می توان اقدام به رقیق کردن واکسن کرده از معایب این روش دریافت واکسن بطور غیر یکنواخت توسط طیور گله است ، به طوری که تعدادی از طیور ممکن است دز بیشتری و تعدادی دز کمتری را دریافت کنند در این صورت عیار آنتی بادی حاصله در این روش (آشامیدنی) در گله غیر یکنواخت و امکان آلوده شدن جوجه هایی که دارای عیار آنتی بادی پایین می باشند با ویروس بیماریزا وجود خواهد داشت .
واکسن های IBDV - NDV ILTV - IBV - AEV - را می توان به روش فوق بکار برد .

2 – روش قطره چشمی
Eye drop
روش فوق عینا باید بر طبق دستورالعمل مؤسسه سازنده واکسن صورت پذیرد با توجه به دستورالعمل ها عموما مقدار 1000 دز واکسن را در 25 سانتی متر مکعب آب مقطر و یا سرم فیزیولوژی و یا آب جوشیده سرد شده حل کرده و برای 1000 قطعه (جوجه – نیمچه – پولت) بکار می برند . در این روش یک قطره از محلول محتوی واکسن توسط قطره چکان مخصوص در داخل چشم چکانده می شود .
واکسن های NDV ILTV - IBV - IBDV- را می توان به روش فوق بکار برد .

3 – روش اسپری و یا روش آئروسل
Spray or Aerosole
با توجه به اهمیت و تفاوتهایی که دو روش اسپری و آئروسل با همدیگر دارند یک دستورالعمل کلی در زمینه نحوه کاربرد واکسن نیوکاسل با روش های اسپری و آئروسل ضمیمه به صورت ارائه می شود .
با روش فوق می توان واکسن های ILTV - IBDV - IBV - NDV را جهت پیشگیری از بیماریهای مربوطه بکار گرفت .

4 – روش تزریقی
Injection
اصولا کلیه واکسن های کشته (Inactive) و تعداد محدودی از واکسن های زنده (Live) را می توان با روش تزریقی مورد استفاده قرار داد . از مزایای این روش :
- استفاده از حداکثر عیار ایمنی بدست آمده و دوام عیار حاصله به مدت طولانی
- وارد کردن مقدار یک دز آنتی ژن مورد نظر به هر قطعه
- یک دسته بودن عیار آنتی بادی حاصله در این روش
- کاهش استرس ناشی از مصرف مداوم واکسن های زنده را می توان ذکر کرد .

راه های تزریق
معمولا عضله سینه طیور (Pectoral muscle) و زیر جلد ناحیه گردن under Subcutaneously ؟
توصیه می شود .
اخیرا تزریق واکسن کشته در سطح بالایی ناحیه دم طیور surface of the tail Ventral بکار گرفته شده و همچنین واکسن مارک (MD) در 18 روزگی دوران جنینی (در زمان انتقال تخم مرغهایی نطفه دار از دستگاه ستر به هچر) مورد استفاده قرار گرفته و با موفقیت همراه بوده است